از آغاز اين جنگ، يعني در سال 2011، صدها هزار نفر كشته و ميليون‌ها نفر هم آواره شده‌اند. تروريسم نشات گرفته از داعش هم در سراسر جهان گسترش پيدا كرده است. باراك اوباما با مخفي كردن نقش آمريكا در جنگ سوريه از مردم آمريكا و افكار عمومي جهان، بر شرايط پيچيده كنوني افزوده است. پايان جنگ سوريه نيازمند صداقت آمريكا درباره نقشي است كه در اين كشور دارد. بايد مشخص شود چه‌كسي در اين كشور پول خرج مي‌كند، چه‌كسي سلاح مورد نياز گروه‌هاي درگير را تأمين مي‌كند و چه‌كسي نيروها را آموزش مي‌دهد. چنين شفافيتي كشورها را مجبور مي‌كند به پايان درگيري‌ها تن دهند.
نگاه غالب - و البته اشتباه - اين است كه اوباما آمريكا را از جنگ سوريه دور نگه داشته است. حتي بسياري از سياستمداران او را سرزنش مي‌كنند كه چرا آمريكا را در حاشيه جنگ سوريه قرار داده و وارد اين بحران نشده است. روزنامه فايننشال تايمز اخيرا در گزارشي نوشته بود ، هيلاري كلينتون زماني كه در كابينه اوباما وزير امور خارجه بود، پيشنهاد داد كه آمريكا نيروهاي مخالف اسد را مسلح كند؛ پيشنهادي كه به نوشته اين روزنامه با مخالفت اوباما روبه‌رو شد.
با اين حال، طي اين سال‌ها بارها و بارها پرده افتاده و نقش آمريكا در جنگ سوريه تا حدودي مشخص شده است. حدود 9ماه پيش روزنامه نيويورك تايمز در گزارشي از دستور رئيس‌جمهور آمريكا به سازمان سيا براي مسلح كردن نيروهاي مخالف دولت در سوريه خبر داد. براساس اين گزارش، عربستان سعودي هزينه بخش اعظم سلاح‌ها را تأمين كرد و سازمان سيا هم طبق دستور اوباما وظيفه سازماندهي و آموزش اين نيروها را برعهده گرفت.
اين خبر منتشر شد اما متأسفانه بازتاب زيادي پيدا نكرد. مقام‌هاي دولتي هم در مورد آن اظهارنظري نكردند و افكار عمومي در خلأ رها شدند. سؤال اين است كه آمريكا براي تجهيز نيروهاي مخالف دولت در سوريه، در چه سطحي باعربستان همكاري مي‌كند؟ آمريكا چقدر پول در سوريه خرج مي‌كند؟ سلاح‌هايي كه آمريكا، عربستان، قطر، تركيه و ديگران در اختيار نيروهاي مخالف اسد قرار مي‌دهند، چه سلاح‌هايي است؟ چه گروه‌هايي سلاح دريافت كرده اند؟ نقش نيروهاي رزمي آمريكايي چيست؟ دولت آمريكا به هيچ‌يك از اين سؤال‌ها پاسخ مشخصي نداده است.
اوباما بارها در سخنراني هايش تأكيد كرده كه «نيروهاي آمريكايي هيچگاه قدم به سوريه نمي‌گذارند». با اين حال، هر چند‌ماه يك‌بار خبرهايي منتشر مي‌شود مبني بر اينكه نيروهاي ويژه آمريكا در بخش‌هايي از سوريه مستقر شده‌اند. پنتاگون بارها گفته كه نيروهاي آمريكايي در خط مقدم و در منطقه درگيري حضور ندارند اما اخيرا كه جنگنده‌هاي روسي و سوريه‌اي اقدام به بمباران مواضع كردها در شمال سوريه كردند، مقام‌هاي نظامي آمريكا به آنها هشدار دادند كه اين اقدام جان نيروهاي ويژه آمريكا را تهديد مي‌كند.
مشخص است كه آمريكا از طريق سازمان سيا، درگير جنگ در سوريه است؛ جنگي براي سقوط دولت اسد و مبارزه با داعش. متحدان آمريكا در اين جنگ هم عربستان، تركيه، قطر و برخي ديگر كشورها هستند. آمريكا براي خريد سلاح، آموزش نيروها، حملات هوايي و پشتيباني لجستيكي در سوريه ميلياردها دلار هزينه كرده است. متحدان آمريكا حتي ميلياردها دلار بيشتر خرج كرده‌اند.در تمام اين مدت جامعه آمريكا هيچ اطلاعي از هزينه‌هاي اين جنگ نداشته است. هيچ روند قانوني براي هزينه اين همه پول وجود نداشته و ميزان درگيري سازمان سيا در اين جنگ هم نامشخص است.
چنين وضعيتي براي صنايع نظامي و توليدكنندگان سلاح در آمريكا وضعيت خوبي است اما جنگ بايد آخرين گزينه باشد و سازوكارهاي داخلي بايد مانع ورود كشورها به جنگ شود. جنگ مخفيانه آمريكا در سوريه هم براساس قانون اساسي آمريكا و هم براساس منشور سازمان ملل غيرقانوني است. حضور آمريكا در سوريه به‌خاطر حفاظت مردم اين كشور از دولت اسد نيست بلكه يك جنگ نيابتي در مقابل روسيه و ايران است و سوريه از بد روزگار، تنها، به صحنه جنگ بدل شده است.
وضعيت جنگي در سوريه اكنون بسيار خطرناك‌تر از آن است كه دوستان آمريكا در اين كشور تصور مي‌كنند. هر لحظه امكان رويارويي مستقيم ميان آمريكا و روسيه وجود دارد. اگر نقش آمريكا در جنگ سوريه به رأي عمومي گذاشته شود، بدون شك پاسخ مردم آمريكا به اين جنگ كه براي تغيير رژيم در سوريه دنبال مي‌شود، «نه» خواهد بود. آمريكايي‌ها امنيت مي‌خواهند اما اقدامات آمريكا براي تغيير رژيم در افغانستان، عراق، ليبي، آمريكاي مركزي، آفريقا و جنوب شرق آسيا را هم فراموش نكرده‌اند. ناكامي‌هاي آمريكا در اين كشورها درست همان دليلي است كه مانع مي‌شود سياستمداران آمريكايي به‌صورت شفاف در مورد نقش‌شان در سوريه سخن بگويند. اوباما تنها چند‌ماه ديگر فرصت دارد تا ميراث سياسي خود را ترميم كند و جنگ در سوريه را پايان دهد.
- استاد توسعه سياسي در دانشگاه كلمبيا
نظر شما